Rodzaje i zadania olejów silnikowych – Jaki olej wybrać do własnego samochodu?
Zastanawiasz się jaki olej silnikowy jest odpowiedni do Twojego auta? Chcesz wiedzieć jakie właściwości powinien mieć ten płyn, aby był zgodny z zaleceniami producenta samochodu? Poznaj rodzaje olejów silnikowych i bądź pewny, że używasz odpowiedniego!
Najpierw odpowiedzmy sobie na pytania: po co w ogóle potrzebny jest olej w aucie i jakie są zadania oleju silnikowego?
Olej silnikowy jest jednym z najważniejszych płynów znajdujących się w każdym aucie. Ze względu na swoje właściwości pełni bowiem szereg niezwykle ważnych funkcji.
Zadania oleju silnikowego to:
1. Zmniejszanie tarcia, smarowanie w szerokim zakresie temperatur
2. Chłodzenie silnika
3. Uszczelnianie ruchomych elementów (przede wszystkim układu składającego się z tulei cylindrowych, pierścieni tłokowych i tłoków)
4. Utrzymywanie czystości powierzchni smarowanych
5. Zapobieganie wewnętrznej korozji
6. Tłumienie drgań
7. Ograniczenie zużycia ruchomych części w silniku
Czy jest to jednak możliwe, aby jeden płyn pełnił aż tyle ważnych funkcji w aucie? Oczywiście! Wszystko dzięki właściwościom olejów silnikowych. A co jeżeli któraś z powyższych funkcji szwankuje w naszym aucie? Odpowiedź jest prosta! Wina leży wówczas w niewłaściwym doborze oleju silnikowego do danego auta. Przyjrzyjmy się zatem specyfice tego płynu.
Olej silnikowy otrzymuje się z bazy olejowej oraz pakietu dodatków uszlachetniających, które poprawiają własności użytkowe bazy i nadają jej odpowiednie cechy. Sama baza olejowa powstaje natomiast z przeróbki ropy naftowej, a dokładniej mówiąc jej destylacji i rafinacji i dzieli się na trzy główne typy: oleje mineralne, syntetyczne i semisyntetyczne (inaczej nazywane półsyntetycznymi). Po co zatem pakiet dodatków uszlachetniających? W większości nowoczesnych olejów smarnych, pojedynczy olej bazowy zawarty w mieszance nie wystarcza do zapewnienia wymaganych parametrów technicznych. Stąd producenci olejów smarnych mieszają je z różnorodnymi dodatkami, z których każdy wybrany jest pod kątem dodatkowego poprawienia parametrów gotowego produktu.
Czym różni się olej silnikowy mineralny, syntetyczny i semisyntetyczny (półsyntetyczny)?
OLEJ MINERALNY
Olej mineralny otrzymuje się z procesu rafinacji ropy naftowej. Rafinacja jest procesem oczyszczania i uszlachetniania substancji naturalnych w celu nadania im odpowiednich właściwości. Oleje mineralne są zwykle gęstsze i mają gorsze, i mniej stabilne parametry w porównaniu do olejów syntetycznych. Jednak nie są one tak złej jakości jak oleje produkowane kilka lat temu i wskazane jest ich używanie w silnikach starszych lub o dużym przebiegu. Zaleca się ich częstszą wymianę.
OLEJ SYNTETYCZNY
Oleje syntetyczne otrzymywane są na drodze syntezy chemicznej. Charakteryzują się dużo większą odpornością na utlenianie w wysokich temperaturach niż oleje mineralne, dzięki czemu mają mniejszą skłonność do tworzenia szlamów i osadów w silniku. Ułatwiają także rozruch silnika w niskich temperaturach i szybciej docierają do poszczególnych punktów smarowania. Jeżeli używamy oleju mineralnego w żadnym wypadku nie powinniśmy zmieniać oleju na syntetyczny lub półsyntetyczny. Grozi to rozszczelnieniem silnika i z dużymi wydatkami na jego generalny remont.
Nie ma norm określających, przy jakim przebiegu należy zrezygnować z oleju syntetycznego na rzecz półsyntetycznego lub mineralnego. Nawet jeśli silnik ma kilkaset tysięcy kilometrów przebiegu, ale zużycie oleju mieści się w fabrycznej normie, nie warto zmieniać środka smarnego. Używanie gęstego oleju mineralnego w nowoczesnych silnikach to półśrodek odwlekający wykonanie remontu.
OLEJ PÓŁSYNTETYCZNY
Olej półsyntetyczny jest mieszaniną bazowych olejów mineralnych i syntetycznych. Jednak nie należy kierować się tym, i nie mieszać dwóch różnych olejów w silniku samodzielnie. Proces mieszania odbywa się w laboratoriach i dotyczy olejów bazowych. Olej półsyntetyczny posiada wiele właściwości zbliżonych do syntetycznego. Zapewnia lepszą ochronę silnika i smarowanie niż olej mineralny. Oleje tego typu są „pomostem” w przejściu z oleju syntetycznego na mineralny. Najczęściej około 60% stanowi olej mineralny, zaś resztę tj. ok. 40% olej syntetyczny.
Jak Czytać Oznaczenia Olejów Silnikowych?
Klasyfikacja jakościowa – API i ACEA
Klasyfikacja jakościowa określa własności użytkowe oleju oraz jego przydatność do smarowania silników danego typu. Istnieją dwa rodzaje klasyfikacji: europejska ACEA, opracowana przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Silników oraz amerykańska API, Amerykańskiego Instytutu Naftowego. Podstawą do powstania tego podziału były różnice w konstrukcji silników między Europą, a Stanami Zjednoczonymi. Obie klasyfikacje dzielą oleje na dwie grupy: oleje do silników benzynowych oraz oleje do silników o zapłonie samoczynnym (Diesla). Na opakowaniach olejów zazwyczaj podane są obydwie klasyfikacje.
Zgodnie z klasyfikacją API, oleje silnikowe dzielą się na oznaczone symbolem S (przeznaczone do silników benzynowych) oraz oznaczone symbolem C (do stosowania w silnikach wysokoprężnych). Klasę jakości określają kolejne litery alfabetu, pisane po symbolu S lub C. Grupa olejów do silników z zapłonem iskrowym obejmuje oznakowania SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SI, SJ, SL i SM. Do silników z zapłonem samoczynnym stosowane są oleje oznaczone symbolami CA, CB, CC, CD, CE i CF, CF-4, CG-4, CH-4, CI-4 oraz CJ-4. Im dalsza litera alfabetu w drugim członie oznaczenia, tym wyższa jest jakość oleju.
Klasyfikacja ACEA obejmuje wyłącznie nowoczesne oleje wysokiej jakości. Wyróżnia ona cztery grupy olejów:
- A – do silników benzynowych
- B – do samochodów osobowych z zapłonem samoczynnym
- C – oleje „low SAPS” do samochodów osobowych
- E – do stosowania w wysokoprężnych silnikach samochodów ciężarowych
Obok klasyfikacji API i ACEA, na opakowaniach środków smarnych występują także oznaczenia wprowadzane przez producentów samochodów. Renomowani producenci, tacy jak Mercedes-Benz, Volkswagen, BMW, General Motors, Ford, Renault, MAN, Volvo czy Scania, opracowują własne specjalistyczne testy oraz wymagania dla olejów silnikowych, zwane normami fabrycznymi.
Klasa lepkości oleju – SAE
Bardzo ważnym parametrem środków smarnych jest klasa lepkości, która określa temperaturę, w jakiej może być używany olej. To od niej zależy w jakim stopniu olej chroni współpracujące części jednostki napędowej przed zużyciem. Lepkość olejów silnikowych określa się według klasyfikacji lepkościowej SAE, opracowanej przez Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Samochodowych. Olej poddaje się licznym testom, a ich wyniki określają właściwości smarne oleju w niskiej i wysokiej temperaturze. Klasyfikacja lepkości SAE wyróżnia pięć klas olejów letnich i sześć klas olejów zimowych:
• 6 klas zimowych oznaczonych liczbą i literą W: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W
• 5 klas letnich: 20, 30, 40, 50, 60
I tak, zwracając uwagę na specyfikację, możemy wywnioskować czy dany olej jest syntetyczny czy mineralny. Jak zatem już po oznaczeniu klasy lepkościowej poznać jego rodzaj?
Oleje mineralne – 15W-40, 15W-50,
Oleje półsyntetyczne – 10W-40, 10W-60,
Oleje syntetyczne – 0W-30, 0W-40, 5W-30, 5W-40, 5W-50,
Jak łatwo zauważyć te o największej rozpiętości swoich właściwości – będa syntetyczne.
Najczęściej mamy do czynienia z olejami silnikowymi wielosezonowymi, opisywanymi przez dwie wartości przedzielone myślnikiem, np. „5W-40”. Cyfry poprzedzające „W” (W: Winter = Zima), oznaczają płynność w niskiej temperaturze. Im mniejsza liczba, tym niższa może być temperatura otoczenia, w jakiej dany olej może być stosowany. Oleje oznaczone symbolami 0W, 5W 10W gwarantują łatwy rozruch silnika oraz szybki dopływ środka smarnego do wszystkich punktów silnika, nawet w bardzo niskich temperaturach.
Cyfry znajdujące się po „-„, oznaczają lepkość w wysokiej temperaturze. Im większa cyfra, tym wyższa może być temperatura otoczenia, przy której olej nie traci swych właściwości smarnych. Oleje o symbolach 40, 50 i 60 zapewniają właściwe smarowanie silnika w coraz wyższych temperaturach.
Obecnie wszystkie oleje jednosezonowe (5W, 10W, 15W lub 20, 30, 40, 50) zostały zastąpione olejami wielosezonowymi (5W-40, 10W-40, 15W-40), dostosowanymi do wysokich potrzeb współczesnych kierowców. Oleje wielosezonowe dostosowane są zarówno do pracy w wysokich, jak i niskich temperaturach. Zastosowanie odpowiedniego oleju nie tylko chroni silnik, ale także zwiększa komfort jazdy i pozwala ograniczyć zużycie paliwa.
